برنامه ریزی توسعه پایدار توریسم شهرستان شبستر با استفاده از gis

چکیده از جمله اقداماتی که در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برای تحقق توسعه پایدار و کاستن از فشارهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی صورت می گیرد اجرای برنامه های توسعه گردشگری در سطوح محلی، ملّی و بین المللی است. گردشگری در حال حاضر، در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان است و در عین حال از پاک ترین صنایع عصر حاضر به شمار می رود که توجه ویژه دولت ها و کشورهای جهان را به خود جلب نموده است. افزون بر این، برنامه-ریزی توسعه پایدار گردشگری گزینه شاخص بخش گردشگری می باشد که می تواند توان بالقوه و ویژگی های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را به سرمایه های بالفعل تبدیل نماید. گردشگری و به ویژه توسعه پایدار گردشگری در شهرستان شبستر به لحاظ وجود عناصر و جاذبه های طبیعی، تاریخی، مذهبی و فرهنگی امری امکان پذیر و قابل اجراست، اما بدون شناخت و ارزیابی پتانسیل های بالقوه و بالفعل شهرستان امکان برنامه ریزی و پیش بینی وجود نخواهد داشت. با توجه به اینکه در زمینه گردشگری شهرستان شبستر، علی رغم داشتن توان های مناسب و گوناگون گردشگری، هیچ گونه طرح، نقشه، برنامه و اعتباری آنچنان که شایسته است در نظر گرفته نشده است، پژوهش حاضر اهداف زیر را دنبال می کند: 1- شناسایی و معرفی توان های بالقوه و بالفعل گردشگری به منظور استفاده از آنها در برنامه ریزی صنعت توریسم شهرستان شبستر به عنوان یک منطقه مستعد گردشگری. 2- بررسی توانمندی های منطقه برای برنامه ریزی توسعه پایدار توریسم شهرستان شبستر. 3- ارزیابی توان اکولوژیک توریسم شهرستان شبستر جهت تعیین مناطق مستعد توریسم متمرکز و توریسم گسترده. 4- ارائه پیشنهادها و راهکارها برای استفاده بهینه و مطلوب از پتانسیل ها و قابلیّت های موجود شهرستان شبستر. در این پژوهش سعی بر آن است تا توسعه گردشگری شهرستان شبستر در جهت توسعه پایدار برنامه ریزی شود و وضعیت توسعه توریسم بررسی و همچنین، راهکارهایی برای توسعه پایدار توریسم در این شهرستان ارایه گردد، تا ضمن افزایش منفعت و سود اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی توسعه توریسم، بتوان تأثیرات منفی حاصل از آن را به حداقل رساند. پژوهش حاضر با توجه به هدف از نوع کاربردی- توسعه ای و از نظر ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است و داده های آن از طریق پرسشگری از سه جامعه آماری کارشناسان و مسئولین، گردشگران و افراد بومی تهیه گردیده است و برای محاسبه حجم نمونه جامعه های آماری از فرمول کوکران استفاده شده و با توجه به این محاسبه تعداد 381 نمونه برای جامعه آماری گردشگران و 383 نمونه برای جامعه آماری افراد بومی به دست آمده است و کل جامعه آماری متخصصان و کارشناسان که تعداد آنها 24 نفر می باشند به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. همچنین جهت انتخاب نمونه در جامعه آماری گردشگران، از روش نمونه های در دسترس یا نمونه های اتفاقی در مکان های گردشگری استفاده شده و در جامعه آماری افراد بومی با توجه به اینکه دو نوع سکونتگاه شهری و روستایی وجود داشته، بعد از مشخص شدن تعداد پرسشنامه های هر کدام از این سکونتگاه ها از نمونه گیری احتمالی خوشه ای- فضایی استفاده شده است. پس از گردآوری اطلاعات و داده های میدانی اقدام به تجزیه و تحلیل اطلاعات توسط نرم افزار spss و excel گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات پژوهش از آزمون خی دو(کای دو)، آزمون همبستگی و آزمون رگرسیون خطی ساده استفاده شده است. ارزیابی توان اکولوژیکی توریسم شهرستان شبستر با استفاده از نرم افزار های arc/view و arc/gis و بهره-گیری از مدل اکولوژیکی توریسم(مخدوم) صورت گرفته و جهت تلفیق و همپوشانی لایه ها از روش منطق بولین (1 ، 0) استفاده شده است و همچنین برای تحلیل نقاط قوّت، ضعف، فرصت ها و تهدیدات و ارائه راهبردهای توسعه گردشگری از مدل برنامه ریزی swot بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که گردشگری در شهرستان شبستر توانسته اثرات چشمگیری داشته باشد و توسعه توریسم در توسعه اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی و زیست محیطی شهرستان شبستر موثر بوده است. توسعه پایدار گردشگری راهبرد مناسب برای توسعه شهرستان می باشد و از شروط لازم برای توسعه فرصت های اشتغال و افزایش درآمد ساکنین منطقه است. در پایان نیز پیشنهادهایی جهت گسترش و توسعه پایدار گردشگری شهرستان ارائه گردیده است.